KÜTÜPHANE KAYNAK YÖNETİMİ VE KEŞFİ
VERİ TABANLARININ YAPAY ZEKA TEKNOLOJİLERİ İLE ENTETGRASYONU
Yapay zekâ (YZ) ve Veritabanı Yönetim Sistemleri (VTYS) teknolojilerinin entegrasyonu, geleceğin bilişim dünyasını şekillendirmede kritik bir rol üstlenmektedir. Bu entegrasyon yalnızca yeni nesil bilgi işlem için değil, aynı zamanda VTYS teknolojisinin sürdürülebilir gelişimi için de hayati önem taşımaktadır.
Bu iki teknolojinin birleştirilmesinin arkasında yatan temel motivasyonlar şu şekilde değerlendirilebilir: Öncelikle bilgi işleme süreçlerinde büyük ölçekli paylaşımlı verilere erişim ihtiyacı, ikinci olarak hem verinin hem de bilginin etkin yönetimi gerekliliği ve son olarak verinin akıllı işlenmesi ihtiyacı. Bu motivasyonlara ek olarak, akıllı veritabanı arayüzlerinin (Intelligent Database Interface- IDI) tasarımı, halihazırda var olan veritabanlarına yapılan önemli yatırımların korunması arzusuyla da şekillenmiştir (Nihalani, Silakari, & Motwani , 2009).
Özellikle büyük veri analitiği, makine öğrenmesi ve derin öğrenme algoritmalarının veritabanı sistemleriyle entegre çalışabilmesi, organizasyonların daha akıllı ve veri odaklı kararlar alabilmesini sağlamaktadır. Bu bağlamda, YZ/VTYS entegrasyonu modern bilgi sistemlerinin vazgeçilmez bir bileşeni haline gelmiştir.
Bu entegrasyonun sağlayacağı faydalar arasında daha hızlı veri analizi, otomatik örüntü tanıma, tahminsel analitik yetenekleri ve gelişmiş karar destek sistemleri sayılabilir. Ayrıca, doğal dil işleme teknolojilerinin veritabanı sorgulama sistemlerine entegrasyonu, kullanıcıların veritabanlarıyla daha doğal ve etkili bir şekilde etkileşime geçmesini mümkün kılmaktadır. Bu entegrasyon hem bilgi ve belge yönetimi sistemleriyle çalışanlar için faydalı olacak hem de veri tabanı sistemlerini kullanan aktif kullanıcılar için oldukça faydalı işlevlere sahip olacaktır. Çift taraflı bir etkileşim ile birçok kişi bu oluşumdan yararlanabilecektir.
Sonuç olarak, YZ ve VTYS teknolojilerinin entegrasyonu, bilgi işlem dünyasının geleceğini şekillendiren en önemli gelişmelerden biri olarak değerlendirilmelidir. Bu alandaki araştırma ve geliştirme çalışmalarının artarak devam etmesi, daha akıllı ve verimli bilgi sistemlerinin ortaya çıkmasına zemin hazırlayacaktır.
KAYNAKLARIN OTOMATİK İNDEKSLENMESİ VE SINIFLANDIRILMASI
Modern kütüphanecilik anlayışında, geleneksel fiziksel kaynakların yanı sıra dijital kaynakların yönetimi ve organizasyonu giderek daha karmaşık hale gelmektedir. Makine öğrenmesi ve yapay zeka teknolojileri, bu karmaşık veri yapılarının yönetiminde önemli avantajlar sunmaktadır.
Geçmişte kütüphaneler genel olarak fiziksel koleksiyonların yer aldığı mekanlar olarak tanımlanmış olsa da, günümüzde elektronik kaynakların çoğalması ve çevrimiçi veri tabanlarının ortaya çıkması bu tanımı değiştirmeye başlamıştır. Elektronik kaynakların varlığı ve veri tabanlarının oluşumu fiziksel olarak yapılan işlemlerin yerini otomatik çözümlere bırakmıştır.
Yapay zeka teknolojilerinin gelişimiyle birlikte günümüzde, büyük ölçekli dijital koleksiyonların otomatik sınıflandırılması, metadata oluşturulması ve içerik analizi gibi süreçlerde yapay zeka teknolojileri etkin çözümler üretebilmektedir.
Kütüphanenin en önemli ve en ciddi hizmetlerinden biri olan sınıflama hizmetidir. Sınıflama, kütüphane de yer
alan koleksiyonu belli bir kurallar çerçevesinde raftaki yerini belirlemek amaçlı kullanılan sistemdir. Bir materyale sınıflama numarası verilebilmesi için ilk olarak konusunun ne olduğunun bilinmesi gerekir. Eğer kütüphanenin kullandığı sınıflama sistemine yapay zekâ tanımlanır ve örnek veri girişleri yapılırsa materyalin belli başlı künye bilgilerinin yazılması ile sonucu, yazar adı, kitap adı, yıl, tür vb. sınıflama numarasını tanımlanan veriler ışığında analiz edip hızlı bir şekilde oluşturabilir (Sivri, 2023). Ancak şuan ki teknoloji de yapay zekanın verdiği sınıflandırma numaraları tam olarak %100 doğru bir şekilde çalışmayabilir, Sonuçta henüz bu teknoloji hala gelişim sürecindedir ve ona ne kadar çok bilgi verebilirsek kendisini istenilen alanda daha çok geliştirebilecektir.
Bu sistemin geliştirilmesi için ve yapay zeka teknolojilerinin kütüphanecilik alanında başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için üç temel unsur önem taşımaktadır:
- Veri Kalitesi ve Standardizasyon: Yapay zeka sistemlerinin eğitiminde kullanılacak verilerin doğru, tutarlı ve standart bir formatta olması kritiktir.
- İnsan-Makine İşbirliği: Yapay zeka teknolojileri, kütüphanecilerin yerini almak yerine, onların işlerini daha verimli hale getirmek için kullanılmalıdır.
- Sürekli Öğrenme ve Adaptasyon: Kütüphanecilerin yapay zeka teknolojilerindeki gelişmeleri takip etmesi ve bu teknolojileri etkin kullanabilme becerilerini geliştirmesi gerekmektedir.
Gelecekte kütüphanelerin, yapay zeka destekli akıllı bilgi merkezlerine dönüşeceği öngörülmektedir. Bu dönüşüm sürecinde, veri yönetimi ve sınıflandırma sistemlerinin daha da gelişeceği, kullanıcı deneyiminin kişiselleştirilmiş hizmetlerle zenginleşeceği ve kütüphanecilerin rolünün bilgi profesyonelliğinden yapay zeka sistem yöneticiliğine doğru evrilmesi beklenebilir.
Bu makalede yer alan içerikler, yalnızca genel bilgilendirme amaçlıdır ve Online Bilgi şirketine aittir. Bu içerikler, hukuki, mali veya teknik danışmanlık hizmeti niteliği taşımamaktadır ve kaynak gösterilmeden iktibas edilemez.
Online Bilgi firması, makaledeki bilgilerin doğru, güncel veya eksiksiz olduğunu garanti etmez ve bu bilgilerin içerebileceği hata, eksiklik veya yanlış anlaşılmalardan doğabilecek zararlardan sorumlu değildir.