AKADEMİDE YENİ ÇAĞ​ – BÖLÜM 1.6

YAPAY ZEKANIN AKADEMİDEKİ GELECEĞİ

GELECEK NESİL AKADEMİSYENLER İÇİN YAPAY ZEKA KULLANIMI

Insıde Higher Ed’de yayınlanan habere göre (Coffey, 2023), öğrenciler yapay zeka kullanımında öğretim üyelerinin önüne geçmiş durumdadır. Eğitimciler yapay zeka teknolojilerini öğrenme ve adapte olma konusunda öğrencilerinin gerisinde kalmaktadır. Gelecek nesil yapay zeka kullanımı konusunda daha motive ve istekli gibi görünmekte.

Yapılan araştırmaya göre öğrencilerin yapay zekayı kullanma şekilleri ve sıklıkları değişiklik gösterse de çoğunlukla, günlük kullanıcıların yapay zekayı kullanım şekli metin özetleme veya yeniden ifade etme iken, bunu takvimlerini düzenlemek ve ödev sorularına yanıt vermek izledi. Haftalık veya aylık kullanan günlük dışı kullanıcılar için en çok kullanım, zor kavramları anlama olurken, bunu metin özetleme veya yeniden ifade etme ve yazılı ödevlere yardım etme takip etti (Coffey, 2023).

Araştırmanın diğer bulguları da şu şekildedir (2023):

• Öğrencilerin %46’sı ChatGPT’yi düzenli olarak kullanırken, öğretim üyelerinin sadece %22’si bu teknolojiyi kullanmaktadır.
• Çoğu öğretim üyesi, yapay zeka araçlarını sınıf içi aktivitelere entegre etme konusunda hazırlıksız hissetmektedir.
• Eğitimcilerin yapay zeka konusundaki endişeleri, öğrencilerin bu teknolojiyi akademik dürüstlüğe aykırı şekilde kullanabilecekleri yönündedir.
• Öğrenciler yapay zekayı özellikle araştırma, yazma ve problem çözme süreçlerinde aktif olarak kullanmaktadır.
• Yükseköğretim kurumlarının çoğu, yapay zeka kullanımına yönelik net politikalar ve yönergeler geliştirme aşamasındadır.

Yapay zekanın bu denli sık kullanımı sayesinde kişiselleştirilmiş öğrenme çıktılarının da elde edilmesine olanak sağlamaktadır. Uslu (2023)’nun araştırmasına göre, yapay zeka sistemleri, öğrenci performans ve verilerini analiz ederek kaynakları ve faaliyetleri için özel tavsiyelerde bulunabilmektedir. YZ, kişiselleştirilmiş öneriler sunarak öğrencilerin öğrenme deneyimlerini geliştirebilir ve daha iyi akademik sonuçlar elde etmelerine yardımcı olabilir (Uslu, 2023).

Sonuç olarak, yükseköğretimde yapay zeka kullanımındaki öğrenci-öğretim üyesi arasındaki fark, acil eylem planları geliştirilmesini gerektirmektedir. Bu süreçte, teknolojinin etkin ve etik kullanımı ile akademik değerlerin korunması arasında denge kurulması büyük önem taşımaktadır.

YAPAY ZEKA HAKKINDAKİ GELİŞMELER

Yükseköğretim yapay zeka teknolojileriyle büyük bir dönüşüm sürecinden geçmektedir. Üniversitelerdeki yapay zekanın bir sonraki dalgası, eğitimin nasıl sunulduğunu, araştırmaların nasıl yapıldığını ve kurumların bütünüyle nasıl işlediğini yeniden şekillendirebilecek tamamen yeni araçlar, hizmetler ve platformlar getirecek (Anonim, Brighteyevc-post, 2023).

Bright Eye Ventures’ın (2023) analizine göre, yapay zekanın yükseköğretimde kullanımı, özellikle öğrenci deneyiminin kişiselleştirilmesi ve öğrenme çıktılarının optimizasyonu açısından devrim niteliğinde değişiklikler sunmaktadır. Öğrenciler artık yapay zeka destekli sistemler sayesinde kendi öğrenme hızlarına ve stillerine uygun eğitim içeriklerine erişebilmekte, anlık geri bildirimler alabilmekte ve akademik gelişimlerini daha etkin bir şekilde takip edebilmektedir.

Kurumsal açıdan bakıldığında, yükseköğretim kurumlarının %58’i yapay zeka politikaları geliştirme sürecindedir ve %25’i halihazırda bu politikaları uygulamaya koymuştur. Bu dönüşüm sürecinde öne çıkan öncelikli alanlar arasında öğrenci başarısının desteklenmesi, akademik destek hizmetlerinin iyileştirilmesi ve idari süreçlerin otomasyonu yer almaktadır. Yapay zeka teknolojileri, özellikle öğrenci danışmanlığı sistemlerinde ve araştırma-analiz süreçlerinde önemli verimlilik artışları sağlamaktadır (2023).

Yapay zekanın yükseköğrenimdeki geleceğine bakıldığı zaman ortaya çıkabilecek bazı fırsatlar ve yenilikler şu şekilde sıralanabilir (2023):

• Yapay zeka ile üretilmiş kişiselleştirilmiş lisans programları: Bireysel öğrencilerin ilgi alanlarına yönelik olarak tamamen kişiselleştirilmiş lisans programlarının geliştirilmesi.
• Araştırmaların ticarileştirilmesi için yapay zeka: Üniversiteler yalnızca öğrenme merkezleri değillerdir, aynı zamanda yenilik ve araştırma merkezleridir. Yapay zeka akademik araştırmalar ile bunların ticarileştirilmesi arasındaki boşluğu kapatabilir. Patentlenebilir fikirleri tanımlamak, piyasa uygunluğunu analiz etmek veya araştırmacıları yatırımcılar ve sanayi ortakları ile bir araya getirmek için AI araçları geliştiren girişimler, üniversitelerin araştırmayı gelirle dönüştürmesi için yeni yollar açabilir.
• Yapay zeka destekli akademik psikolojik destek: Öğrencilerin esenliğini izlemek ve desteklemek için yapay zeka kullanan yeni girişimler ortaya çıkabilir. Öğrenci davranışlarındaki kalıpları, devamsızlık, ödev teslimleri veya sosyal etkileşimler gibi izleyen bir yapay zeka sistemini hayal edin; bu sistem, tükenmişlik veya depresyonun erken uyarı işaretlerini tanımlayabilir. Böyle bir araç, müdahaleleri önerebilir veya öğrencileri, çok geri kalmadan önce danışmanlık hizmetleriyle bağlantı kurabilir.
• Yapay zeka yardımıyla dinamik “canlı” müfredat oluşumu: Statik müfredatlar yerine, yapay zeka sürekli olarak en son akademik araştırmalara, endüstri ihtiyaçlarına ve öğrenci geri bildirimlerine dayanan “canlı” müfredatlar oluşturabilir. Girişimler, dünya genelinden en yeni araştırma makalelerini, vaka çalışmalarını ve veri trendlerini çekerek ders içeriğini dinamik olarak güncelleyen yapay zeka sistemleri geliştirebilir.

Gelecek perspektifinden bakıldığında, yapay zekanın yükseköğretimdeki rolünün giderek artacağı öngörülmektedir. Özellikle hibrit öğrenme modellerinin yaygınlaşması, uyarlanabilir öğrenme sistemlerinin gelişmesi ve akademik araştırma süreçlerinin otomasyonu, önümüzdeki yıllarda daha da önem kazanacak alanlar olarak göze çarpmaktadır.

KAYNAKÇA

Coşkun, F., & Gülleroğlu, H. D. (2021). Yapay Zekanın Tarih İçindeki Gelişimi ve Eğitimde Kullanılması. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 947-966.

Acar, O. (2020). Yapay zeka fırsat mı yoksa tehdit mi? İstanbul: Kriter Yayınevi.

Başaran, R., & Yeşilbaş Özenç, Y. (2024). Bilimsel Araştırma Sürecinde Yapay Zeka Araçlarının Kullanımı. Uluslararası Eğitimde Mükemmellik Arayışı Dergisi (UEMAD), 35-53.

McAdoo, T. (2024, February 23). How to cite ChatGPT.

Claude.ai, A. (2024, Kasım 7). Yapay Zeka Kitapçığı. San Francisco.

Prouzet, E. (2023, Temmuz 24). how-ai-transforming-peer-review-process-scientific-eric-prouzet. LinkedIn: https://www.linkedin.com/pulse/how-ai-transforming-peer-review-process-scientific-eric-prouzet/ adresinden alındı

Kousha, K., & Thewall, M. (2023). Artificial intelligence to support publishing and peer review: A summary and review. Learned Publishing, 4-12.

Altıntop, M. (2023). YAPAY ZEKÂ/AKILLI ÖĞRENME TEKNOLOJİLERİYLE AKADEMİK METİN YAZMA: CHATGPT ÖRNEĞİ. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 186 -211.

Coffey, L. (2023, October 31). Students Outrunning Faculty in AI Use.

Uslu, B. (2023). Üniversitelerde yapay zekanın kullanım alanları: Potansiyel yararları ve olası zorluklar. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 227-239.

Anonim. (2023, October). Brighteyevc-post. Brighteye Ventures: https://www.brighteyevc.com/post/ai-s-impact-on-the-future-of-higher-education adresinden alındı

Öztürk, F., & Özel, N. (2021). Yapay Zekâ ve Kütüphaneler. Bilgi Dünyası, 22(2), 351-386.

Mallikarjuna, C. (2024). An Analysis of Integrating Articial Intelligence in Academic Libraries. Journal of Library & Information Technology, 124-129.

Bozkurt, A. (2024, May 13). medium.com/@ayhanbzkrt/kütüphaneler-i̇çin-yapay-zeka-stratejisi-ifla. medium.com: https://medium.com/@ayhanbzkrt/k%C3%BCt%C3%BCphaneler-i%CC%87%C3%A7in-yapay-zeka-stratejisi-ifla-7b56b5e142f6 adresinden alındı

Nihalani, N., Silakari, S., & Motwani , M. (2009). ntegration of Artificial Intelligence and Database Management System: An Inventive Approach for Intelligent Databases. First International Conference on Computational Intelligence, Communication Systems and Networks, {CICSYN} (s. 35-40). India: IEEE Computer Society.

Sivri, E. (2023). Kütüphanelerde Yapay Zekâ’nın Geleceği: Farklı Alanlardaki Potansiyel Uygulamalar ve Yeni Kullanım Alanları Oluşturma. Kütüphane, Arşiv ve Müze Araştırmaları Dergisi, 175-184.

Adams, J. (2024). Library Automation Software-Blog. GoodFirms: https://www.goodfirms.co/library-automation-software/blog/future-libraries-ai-automation adresinden alındı

Chiancone, C. (2023, August 4). LinkedIn- Pulse. LinkedIn: https://www.linkedin.com/pulse/library-future-ai-public-libraries-chris-chiancone/ adresinden alındı

Shohana. (2016, December 4). shohanasite. shohanasite.wordpress: https://shohanasite.wordpress.com/2016/12/04/ai-robot-and-library-a-new-dimension-in-lis/ adresinden alındı

Jyoti, & Kumar, P. (2024). Reshaping the library landscape: Exploring the integration of artificial intelligence in libraries. IP Indian Journal of Library Science and Information Technology.

Anonim. (2024, Haziran 28). Yapay Zekada Veri Gizliliği ve Güvenliği. LinkedIn: https://www.linkedin.com/pulse/yapay-zekada-veri-gizlili%C4%9Fi-ve-g%C3%BCvenli%C4%9Fi-peakuptechnologies-3pjsf/ adresinden alındı

Anonim. (2024). cfecert-events. CFECERT: https://cfecert.com/tr/events/veri-guvenligi-ve-gizliligi-yapay-zeka-icin-ne-anlama-geliyor adresinden alındı

Çınar, A. (2023). Yapay zeka özet çıkarma aracı: RecapioGPT. Çan Akademisyen. Retrieved October 11, 2024, from https://www.canakademisyen.com/yapay-zeka-ozet-cikarma-araci-recapiogpt/

Youvan, D. C. (2024). Automating integrity: Navigating the future of AI in academic peer review. Retrieved October 11, 2024, from https://integranxt.com/blog/navigating-the-ai-revolution-transforming-the-landscape-of-academic-publishing/

Çınar, A. (2023). Yapay zeka: Özet çıkarma aracı – RecapioGPT. Çan Akademisyen. Retrieved October 11, 2024, from https://www.canakademisyen.com/yapay-zeka-ozet-cikarma-araci-recapiogpt/

Youvan, D. C. (2024). Automating integrity: Navigating the future of AI in academic peer review. Retrieved October 11, 2024, from [insert URL if available]

Deng, L., & Lin, S. (2022). The impact of artificial intelligence on academic research: Opportunities and challenges. Journal of Academic Innovation, 14(2), 45-58.

Rubinger, L., Shahid, A., Blot, I., & Magrabi, F. (2022). Exploring AI tools for academic research: Benefits, risks, and ethical considerations. Journal of Applied Research, 23(3), 77-89.

Günaydın, C. (2023). Yapay Zeka Nedir? Gelecekte Bizi Neler Bekliyor? Retrieved from https://www.talentcoders.co/yapay-zeka-nedir/

Kriter Dergi. (2023). Yapay Zekânın Akademik Yazımdaki Rolü: Faydalar, Riskler ve Etik Düşünceler. Retrieved from https://kriterdergi.com/siyaset/yapay-zeknin-akademik-yazimdaki-rolu-faydalar-riskler-ve-etik-dusunceler

Youvan, D. C. (2024). Automating Integrity: Navigating the Future of AI in Academic Peer Review. Retrieved from https://integranxt.com/blog/navigating-the-ai-revolution-transforming-the-landscape-of-academic-publishing/

Coursera. (n.d.). What is artificial intelligence (AI)? Coursera. https://www.coursera.org/articles/what-is-artificial-intelligence

Günaydın, Ç. (2023, Kasım 16). Yapay zeka nedir? Gelecekte bizi neler bekliyor? TalentCoders. https://www.talentcoders.co/yapay-zeka-nedir/

Günaydın, Ç. (2023, Kasım 16). Yapay Zeka Nedir? Gelecekte Bizi Neler Bekliyor? Talent Coders. https://www.talentcoders.co/yapay-zeka-nedir/

Integra. (n.d.). Navigating the AI Revolution: Transforming the Landscape of Academic Publishing. Integra. https://integranxt.com/blog/navigating-the-ai-revolution-transforming-the-landscape-of-academic-publishing/

Kriter Dergi. (2023). Yapay Zekânın Akademik Yazımdaki Rolü: Faydalar, Riskler ve Etik Düşünceler. Kriter Dergi. https://kriterdergi.com/siyaset/yapay-zeknin-akademik-yazimdaki-rolu-faydalar-riskler-ve-etik-dusunceler

SAS. (n.d.). What is artificial intelligence? Retrieved October 11, 2024, from https://www.sas.com/en_us/insights/analytics/what-is-artificial-intelligence.html

Başaran, R. & Yeşilbaş Özenç Y. (2024). Bilimsel araştırma sürecinde yapay zeka araçlarının kullanımı. Uluslararası Eğitimde Mükemmellik Arayışı Dergisi, 4(1), 35-53.

Bordawekar, R., Bandyopadhyay, B., & Shmueli, O. (2017). Cognitive Database: A Step towards Endowing Relational Databases with Artificial Intelligence Capabilities. arXiv preprint arXiv:1712.07199.

Clarivate. (2024, May 21). Introducing the Clarivate Academic AI Platform. Academia & Government Blog. https://clarivate.com/academia-government/blog/introducing-the-clarivate-academic-ai-platform/

Khan, M. A., Bibi, S., Toor, M. S., & Rashid, M. (2024). Role of artificial intelligence in big database management. The Asian Bulletin of Big Data Management, 4(2), 186-194.

Ma, J., Wu, X., & Huang, L. (2022). The use of artificial intelligence in literature search and selection of the PubMed database. Scientific Programming, 2022, 8855307.

Unuriode, O. A., Durojaiye, M. O., Yusuf, Y. B., & Okunade, O. L. (2023). The integration of artificial intelligence into database systems (AI-DB integration review). International Journal on Cybernetics & Informatics, 12(6), 161-172.

Zhou, X., Chai, C., Li, G. ve Sun, J. (2022). Database Meets Artificial Intelligence: A Survey. IEEE Transactions on Knowledge and Data Engineering, 34(3), 1096-1116.

AI for research | scite. (n.d.). https://scite.ai/

AI chat for scientific pdfs | SciSpace. (n.d.-a). https://typeset.io/

Generative AI and Sciencedirect. www.elsevier.com. (n.d.). https://www.elsevier.com/promotions/ai-on-sciencedirect

Free reference manager – stay on top of your literature. JabRef. (n.d.). https://www.jabref.org/

Discover: Organize: Collaborate – reference and citation management software. Sciwheel. (n.d.). https://sciwheel.com/?lg

Find and explore academic papers. Connected Papers. (n.d.). https://www.connectedpapers.com/

Introducing the clarivate academic ai platform: Clarivate. Academia and Government. (2024, October 28). https://clarivate.com/academia-government/blog/introducing-the-clarivate-academic-ai-platform/

Elsevier. (n.d.-a). Scopus AI: Trusted content. powered by responsible AI. www.elsevier.com. https://www.elsevier.com/products/scopus/scopus-ai

Consensus AI-Powered Academic Search Engine. Consensus. (2024, October 10). https://consensus.app/

System PRO: Search reinvented for Research. System Pro | Search reinvented for research. (n.d.). https://www.system.com/product/system-pro

Jenni AI. (n.d.). https://jenni.ai/

Perplexity. (n.d.-c). https://www.perplexity.ai/

Knowledge made simple. Scholarcy. (n.d.). https://www.scholarcy.com/

Researchrabbit. ResearchRabbit. (n.d.). https://www.researchrabbit.ai/

AI-Powered Research & Learning Tools: Access 200M+ Academic Papers. ScholarAI. (n.d.). https://scholarai.io/